Muôn sắc thái của miền Tây Nam Bộ qua 3 tác phẩm màn ảnh kinh điển

Thiên nhiên, con người, văn hoá miền Tây từ lâu đã trở thành địa hạt màu mỡ cho các nhà làm phim, từ đó, mảnh đất chan chứa nghĩa tình này qua lăng kính điện ảnh lại được phóng chiếu với muôn vàn sắc thái. Đó có thể là những khung hình nên thơ của đồng ruộng bát ngát, sự xác xơ của những đám cỏ dại hay thảm cảnh bão lũ nhấn chìm những ngôi nhà lá đơn sơ. Song song, con người phương Nam chất phác nhưng không kém phần anh dũng cũng được khắc hoạ thật rõ rệt.

Đất Phương Nam

Dù đã ra mắt gần 3 thập kỷ, Đất Phương Nam vẫn là một tượng đài phim ảnh bất diệt khi đã khắc hoạ thành công chân dung những người nông dân hào kiệt và cả thiên nhiên miền Tây Nam Bộ trù phú.

Với bối cảnh phim chủ yếu diễn ra phần lớn ở rừng U Minh (Cà Mau), Đất Phương Nam khiến người xem mãn nhãn bởi hình ảnh rừng ngập mặn, rừng tràm, kênh rạch chằng chịt và cả những cánh đồng hoang vu. Ở đó, mỗi sự vật đều gắn liền với hành trình tìm cha trắc trở của cậu bé An. Cũng chính thiên nhiên đầy khắc nghiệt đã tôi luyện nên bản lĩnh sống của các nhân vật, ấy là một Võ Tòng hiên ngang đối đầu với cá sấu và bất chấp một mình chống trả bọn giặc, một ông Ba bắt rắn hào sảng và nhân hậu, một chị Út Trong đẹp dịu dàng nhưng cũng rất kiên cường.

Đặc biệt, qua bộ phim, bối cảnh miền Tây Nam Bộ đóng vai trò như một vũ khí đắc lực giúp người nông dân có thể chiến đấu cũng như thoát khỏi họng súng của quân thù. Chẳng hạn, nhờ sự hiểu biết tường tận địa hình, bé An, thằng Cò và Võ Tòng đều có thể ẩn náu khéo léo trong dòng nước sao cho thoát khỏi tầm ngắm của kẻ địch; hay đó là khi cả gia đình Út Trong vùng dậy cầm cuốc, thuổng, gậy gộc để chiến đấu đến hơi thở cuối cùng. Dòng máu yêu nước chảy rần rật khiến những con người chân lấm tay bùn sẵn sàng hy sinh để bảo vệ từng tấc đất của gia đình. Miền Tây trong Đất Phương Nam thấm đẫm đau thương nhưng cũng hằn khắc rõ nét những bước chân anh hùng.

Ngoài ra, âm nhạc cũng là chất xúc tác làm bật lên nhuệ khí của người nông dân miền Tây trong tác phẩm. Ca khúc Bài Ca Đất Phương Nam đến nay vẫn còn mãi vang vọng trong tiềm thức của những thế hệ đã gắn liền với bộ phim. Đó là tiếng ca hùng tráng của tinh thần cách mạng bất khuất, của một thời bom rơi đạn lạc đã sản sinh ra những trái tim vô cùng quả cảm.

Mùa Len Trâu

Mùa nước lũ ập đến, nhấn chìm cả đồng ruộng và thậm chí tước đoạt sinh mạng con người chính là hiện thực khốc liệt cứ thế trở đi trở lại trong bộ phim Mùa Len Trâu. Ở tác phẩm này, thiên nhiên, cụ thể là hình tượng dòng nước đã trở thành yếu tố định hình số phận của mọi nhân vật. Xem Mùa Len Trâu, ta bắt gặp Kìm - một chàng trai ngây thơ phải lao mình vào cuộc chiến sinh tồn đầy hiểm nguy nhiều tháng ròng rã. Kìm đã vượt qua bão lũ để dẫn hàng trăm đàn trâu lội nước đến vùng đất cao. Trong hành trình đó, anh phải đối mặt với bọn côn đồ tranh giành địa bàn, hứng nhận sự khinh miệt từ những người ở đất liền. Trải qua nhiều mất mát, biến cố, Kìm trở nên hung hãn hơn và dần có những tật xấu. Nhưng cũng nhờ đó, anh lại thành một người đàn ông khảng khái, kiên gan trước nghịch cảnh.

Mùa Len Trâu cũng phác hoạ người nông dân Nam Bộ hiền lành qua hình ảnh gia đình bà Hai. Dẫu chỉ là người dưng, bà Hai và chồng vẫn sẵn sàng giúp Kìm mai táng người cha quá cố. Thậm chí, họ còn “hy sinh” cả chiếc cối đá - tài sản quý giá duy nhất trong căn chòi để giữ cho thi thể cha Kìm không bị lũ cuốn trôi. Dù trong nguy khó, tình người vẫn sáng ngời như thế.

Tái hiện cuộc sống của những người dân Nam Bộ vào đầu thập niên 20, tác phẩm đã khơi dậy niềm thương cảm khôn nguôi trong lòng khán giả về vòng tuần hoàn của sống - chết. Mùa len trâu đi rồi sẽ lại đến và mang theo biết bao hiểm hoạ, nhưng cũng vì vậy, con người sẽ tiếp tục chiến đấu với thiên tai để giành lấy sự bình yên. Bộ phim cũng khắc hoạ mối quan hệ giữa người nông dân với đàn trâu - công cụ sinh tồn của chính họ. Người và trâu đồng hành cùng nhau chống chọi với thiên nhiên, cùng chung nhau ở cuộc sống bấp bênh, nhọc nhằn. Như vậy, thiên nhiên miền Tây trong tác phẩm hiện lên thật vĩ đại nhưng cũng vô cùng dữ dội.

Cánh Đồng Bất Tận

Qua Cánh Đồng Bất Tận, miền Tây lại hiện lên với dáng vẻ tiêu điều, quạnh quẽ, phản ánh số phận bất hạnh và thiếu thốn tình thương của 2 chị em Nương và Điền. Hình ảnh thiên nhiên nhuốm màu hoang tàn như cảm xúc lên xuống, gay gắt ngay mà bộ phim mang tới ngay từ những giây phút đầu: cánh đồng cỏ bàng ngút ngàn, những con lạch lặng lẽ, bầu trời xám xịt còn chiếc ghe của 3 cha con cứ thế nổi lên giữa sóng nước mịt mù.

Có thể thấy, gia đình Nương phải nương tựa rất nhiều vào thiên nhiên. Họ làm nghề chăn vịt, không nhà không cửa, quanh năm suốt tháng cứ thế di chuyển từ cánh đồng này sang cánh đồng khác. Thiên nhiên đã phản chiếu tâm hồn thuần hậu và đầy ưu tư của Nương, nhưng cũng chính thiên nhiên lại là không gian thổi bùng lên bản năng con người.

Cánh Đồng Bất Tận được quay tại 3 địa điểm là Đồng Tháp, Long An và Cần Thơ. Những khuôn hình đẹp lung linh nhưng buồn man mác cứ vậy mà trải dài trước mắt người xem. Bên cạnh đó, tác phẩm cũng phác hoạ được hình ảnh người phụ nữ miền Tây chịu thương, chịu khó thông qua nhân vật Nương. Dù thiếu vắng hơi ấm của mẹ, liên tục hứng chịu những đòn roi của cha và thậm chí còn bị kẻ xấu hãm hại, cô gái ấy vẫn tử tế và khát khao tình yêu.

Ở kết phim, thiên nhiên lại tràn ngập sức sống và khép lại bằng hình ảnh cánh đồng bất tận. Có chăng, sự bất tận đó cũng dài rộng như mong mỏi của Nương về tương lai tươi sáng phía trước.