Andy Warhol – Ông vua Pop Art

25 năm sau khi qua đời, Andy Warhol, ông vua Pop Art (Nghệ thuật đại chúng), với câu nói nổi tiếng của mình: "Good business in the best art" (tạm dịch: Kinh doanh tốt là nghệ thuật đẹp nhất) vẫn là một triết lý không đổi. Những tác phẩm của nghệ sĩ huyền thoại này vẫn gây tác động lớn đối với ngành nghệ thuật toàn cầu.

Nghệ thuật của Andy Warhol, chỉ nói riêng về phần hội hoạ, tưởng như đơn giản, nhưng thực ra chứa đựng nhiều điều bí ẩn mà sau bao nhiêu năm người ta vẫn không giải thích được một cách thoả đáng.

Cho đến bây giờ, nhiều người vẫn không hiểu hết được ý nghĩa, mục đích của những bức tranh tiêu biểu nhất của Andy Warhol: từ chai Coca Cola, hộp súp nhãn hiệu Cambell’s, đến các bức chân dung của các siêu sao như Marilyn Monroe, "Liz" (Taylor), "Jackie" (Kennedy), Elvis Presley,… Có phải là một sự phê phán hay chỉ đơn giản là một hình thức minh hoạ cho xã hội Mỹ vào những năm 1960?

Lon súp Campbell’s, chai Coca-Cola, hay thậm chí chỉ là thùng bột giặt Brillo. Nhưng qua bàn tay của Andy Warhol, không gian của những thứ chẳng-ra-gì này cũng chính là nơi ông cần phải sáng tạo nhất.

Cuộc đời của một vị vua

Andy Warhol, tên thật là Andrew Warhola, sinh ngày 06-08-1928 ở thành phố Pittsburg, thuộc tiểu bang Pennsylvania, Mỹ. Bố mẹ là người gốc Do Thái, di cư sang Hoa Kỳ năm 1913. Andy Warhol lớn lên và được học hành bình thường ở Pittsburg.

Andy lớn lên trong sự tự ti về ngoại hình, trốn tránh cả thế giới bằng cách chủ động làm ngoại hình mình… xấu đi. Với chỉ một ham muốn duy nhất: trở nên “Đẹp” và nổi tiếng.

Không bạn bè, cô đơn trong sự hắt hủi của xã hội. Không chấp nhận sự khác biệt, vũ khí cuối cùng của Andy trong bước đường cùng là sự trả thù.

Lúc nhỏ Andy thích vẽ, và rất say mê tất cả những gì do Hollywood sản xuất. Sau đó ông đỗ vào trường Carnegie Institute of Technologie – lớp dạy về design. Kế hoạch tìm kiếm sự nổi tiếng của Andy bắt đầu bằng công việc vẽ minh họa trên tạp chí, kiếm tiền nhờ in ấn quảng cáo rồi nhanh chóng trở thành bậc thầy của nghệ thuật đồ họa, in lưới tại Hoa Kỳ.

Năm 1962, Andy Warhol thực hiện bức chân dung của nữ diễn viên người Mỹ Marilyn Monroe và một số tác phẩm khác như: chai Coca-Cola, hộp xúp nhãn hiệu Cambell’s, với kỹ thuật in bằng khung lụa (sérigraphie) và ông bắt đầu nổi tiếng từ đó.

Là một người đồng tính, Andy Warhol giao thiệp rộng rãi trong giới văn nghệ sĩ ở Mỹ. Trong số các bạn bè của ông, có các tên tuổi lừng lẫy như: Bob Dylan, Mick Jagger, Lou Reed (nhạc), Basquiat, Keith Haring (hoạ),… Có thể nói ông là một trong những nghệ sĩ năng động và làm việc nhiều nhất ở New York vào những năm 60-80 của thế kỷ trước.

Andy Warhol mất ngày 22-02-1987 tại New York. Lễ tưởng niệm được tổ chức tại Nhà thờ Thánh Patrick của thành phố Manhattan với hàng ngàn người tham dự. Có sự tham dự của các cộng sự, bao gồm các nghệ sĩ Roy Lichtenstein, Keith Haring, Liza Minnelli, Yoko Ono, Brigid Berlin,... và người hâm mộ từ khắp nơi.

Pop Art, nghệ thuật đại chúng định hình ngôi vương

Nếu ta đặt câu hỏi: “Cái gì đã ảnh hưởng lên nghệ thuật của Andy Warhol?” thì đầu tiên trước hết không thể nào không nghĩ đến trào lưu Pop Art, ra đời ở London (Anh), vào những năm 1950. Từ đó trào lưu Pop Art ở Mỹ đã thừa hưởng bởi tên gọi này. Ảnh hưởng đó chủ yếu là ý tưởng "đem cuộc sống vào nghệ thuật", đặc biệt là đưa các hiện vật của đời sống hàng ngày vào các tác phẩm. Ý tưởng này sẽ là ngọn đuốc soi đường cho cả trào lưu Pop Art, lẫn trào lưu của chủ nghĩa hiện thực.

Hoạ sĩ của hai trào lưu này, mỗi người một phong cách khách nhau, đi sâu khai thác và tìm nguồn cảm hứng qua hình ảnh đời thường: từ các nhãn hiệu quảng cáo, truyện tranh (BD) hay đến vật dụng hàng ngày.

Năm 1949, ở tuổi 21 Andy tới New York, thành phố mà ông coi là nhà và mở một studio trong suốt quãng đời của mình. Ngay trong năm đầu tiên, ông đã trở thành một trong những họa sĩ thương mại nổi tiếng nhất với các khách hàng tên tuổi như Columbia Record, tạp chí Galamour, Vogue, Harper's Bazaar, Tiffany & co, NBC và các tên tuổi khác.

Sau khi khẳng định bản thân là một họa sĩ đồ họa, Andy quay lại sơn dầu và bắt đầu vẽ lại vào đầu những năm 1950. Và trong năm 1952, ông có buổi triễn lãm cá nhân đầu tiên tại Hugo Gallery, các tác phẩm tại triển lãm gồm nhiều tác phẩm kết hợp kỹ thuật xử lý hình ảnh mà ông đã tạo ra khi còn làm họa sĩ thương mại.

Sự hỗn loạn của xã hội Mỹ trong những năm 1960 ảnh hưởng mạnh mẽ tới toàn bộ cuộc đời nghệ thuật của Andy. Trong giai đoạn này cho tới đầu những năm 1970, là cột mốc chứng kiến sự ra đời các tác phẩm kinh điển và lưu danh tên tuổi của ông.

Dựa trên xu hướng Nghệ thuật đại chúng – Pop Art, sử dụng những thứ bình dân, gần gũi nhất để tạo nên các tác phẩm. Andy bắt đầu tạo ra các tác phẩm bằng cách sử dụng thông qua đối tượng (nhân vật) đang nổi tiếng dựa trên kinh nghiệm làm về quảng cáo của mình.

Pop Art bừng nở cùng cái tên Andy Warhol. Từ một cá tính không thể trộn lẫn, từng bị cả xã hội chối bỏ, rồi cuối cùng vượt qua mọi rào cản bảo thủ để định đoạt giá trị về cái “Đẹp” mới cho con người. Pop Art trở thành mảnh đất màu mỡ cho Street Art (nghệ thuật đường phố), nơi Graffiti (nghệ thuật hình vẽ trên tường) lan đến các khu ổ chuột, tạo màu sắc mới cho tầng lớp hạ lưu.

Pop Music (nhạc đương đại) ra đời sau Pop Art khoảng 20 năm như là một hệ quả tất yếu và mang trong mình sức sống của Pop Art: “Dễ dàng bén rễ trong lòng đại chúng và phá đi mọi rào cản của giai cấp”. Pop Music cũng có một nhánh riêng đi theo nguồn mạch của Pop Art khi thoát ra khỏi ánh đèn sân khấu, hòa nhập vào cuộc sống đời thường biến mọi vỉa hè, góc phố trở nên sinh động với Rap, Hip Hop, Disco,...